Αναφέρομαι στις ικανότητες, τα ταλέντα και την μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου, βασιζόμενη στην Θεωρία της «Πολλαπλής Νοημοσύνης» που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1983 και ανέπτυξε ο καθηγητής του HARVARD, Dr. Howard Gardner στο βιβλίο του «Frames of Mind». Σε αυτό ανέπτυξε και απέδειξε καταρχάς ότι υπάρχουν επτά (7) Διαφορετικές Νοημοσύνες, αργότερα πρόσθεσε άλλες δύο και γίνανε 9 οι νοημοσύνες, όλες εξίσου σημαντικές. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία η νοημοσύνη κάθε ανθρώπου χωρίζεται σε εννιά (τουλάχιστον) τομείς, οι οποίοι τομείς έχουν έδρα σε διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου.
Και τα εννιά είδη είναι σημαντικά, και τα εννιά συνυπάρχουν και συνεργάζονται, αλλά κάθε άνθρωπος έχει έναν διαφορετικό «χάρτη κατανομής» ευφυΐας, κι αυτό τον κάνει τόσο διαφορετικό.
Εν συντομία τα εννιά είδη νοημοσύνης είναι:
1) Λεκτική / γλωσσική νοημοσύνη (Verbal Linguistic Intelligence):
Αυτή έχει να κάνει με την ικανότητα στον γραπτό και τον προφορικό λόγο, στην εκμάθηση γλωσσών, στην απομνημόνευση λέξεων και εννοιών, καθώς και στην κατανόηση των λεπτών διαφορών ανάμεσα στις έννοιες και την αφήγηση ιστοριών.
Ρήτορες και πολιτικοί, δικηγόροι και φιλόσοφοι, ποιητές, συγγραφείς και φιλόλογοι, την κατέχουν στον ύψιστο βαθμό.
Παραδείγματα ανθρώπων με υψηλό δείκτη γλωσσικής νοημοσύνης: Δημοσθένης, Λυσίας, Σαίξπηρ.
2) Λογικό-μαθηματική νοημοσύνη (Logical- Mathematical Intelligence):
Αυτοί οι άνθρωποι κατανοούν καλύτερα όχι μόνο τους αριθμούς, αλλά και τις σχέσεις ανάμεσα στα φαινόμενα: τα φυσικά, τα κοινωνικά, τα οικονομικά. Έχουν ιδιαίτερες ικανότητες συλλογισμού πάνω στο ειδικό και την αναγωγή του στο γενικό, και μπορούν να πειραματίζονται με απόλυτα ελεγχόμενο τρόπο.
Παραδείγματα ανθρώπων με υψηλή λογικό - μαθηματική νοημοσύνη είναι: ο Αρχιμήδης, ο Νεύτωνας και ο Αϊνστάιν.
3) Σωματική-κιναισθητική νοημοσύνη (Bodily-Kinesthetic Intelligence):
Οι αθλητές, οι χορευτές και… οι ηθοποιοί (όσο παράδοξο και να φαίνεται αυτό) είναι οι πρωταθλητές της κιναισθητικής νοημοσύνης. Έτσι δικαιώθηκαν όσοι προτιμούν να χορεύουν απ’ το να λύνουν εξισώσεις.
Οι «κιναισθητικοί» άνθρωποι είναι, πιθανότατα, οι πιο παρεξηγημένοι. Ειδικά ως παιδιά, που δεν αντέχουν δευτερόλεπτο να κάθονται στην καρέκλα και απεχθάνονται το διάβασμα. Οι δάσκαλοι τους αντιμετωπίζουν ως τα «στουρνάρια» της τάξης και οι γονείς τους απογοητεύονται που το παιδί τους «δεν παίρνει τα γράμματα». Αλλά αν αφεθούν σε ανοιχτό χώρο κανείς δεν μπορεί να τους σταματήσει.
Δεν είναι παράξενο που κάποιοι από τους πιο γνωστούς Αμερικανούς ηθοποιούς, όπως ο Μάρλον Μπράντο, ο Αλ Πατσίνο και ο Τζόνι Ντεπ, ποτέ δεν τέλειωσαν το σχολείο.
Και σίγουρα κανείς δεν μπορεί να πει ότι ο Νουρέγιεφ, ο Πελέ και ο Γκάλης ήταν ηλίθιοι.
4) Μουσική νοημοσύνη (musical intelligence):
Γι’ αυτή δε χρειάζεται να πούμε πολλά. Οι άνθρωποι που την έχουν σε υψηλό βαθμό ξεχωρίζουν από την παιδική τους ηλικία και συνήθως γίνονται μονομανείς –όχι άδικα, αφού η μουσική είναι η ύψιστη μορφή ανθρώπινης τέχνης, όπως λένε κάποιοι.
Ο Μότσαρτ είναι το απόλυτο παράδειγμα μουσικής μεγαλοφυΐας, αλλά αν παρατηρήσεις τα χέρια του Στίβι Γουόντερ ή του Glenn Gould καθώς παίζουν, μπορείς να συμπεράνεις ότι κατέχουν επιπλέον και υψηλή κιναισθητική νοημοσύνη.
Όπως προείπαμε τα είδη νοημοσύνης συνεργάζονται και συνυπάρχουν: Μουσική-ρυθμός, μουσική-μαθηματικά.
5) Διαπροσωπική νοημοσύνη (interpersonal intelligence):
Αυτή δε χρειάζεται ορισμούς. Αρκεί να αναφέρουμε δύο άτομα που την είχαν στον ύψιστο βαθμό: Μαχάτμα Γκάντι, Αδόλφος Χίτλερ.
Είναι η νοημοσύνη της ηγεσίας. Να καταλαβαίνεις τους άλλους και να τους ωθείς για να εκφράσουν τον χειρότερο ή τον καλύτερο τους εαυτό.
Υψηλή διαπροσωπική νοημοσύνη έχει κι ο πωλητής που σε κάνει ν’ αγοράσεις ό,τι εκείνος θέλει, αλλά κι ο δάσκαλος που καταφέρνει να διαμορφώσει προσωπικότητες.
6) Ενδοπροσωπική νοημοσύνη (Intrapersonal intelligence):
Αυτή είναι η ικανότητα της προσωπικής γνώσης, της αυτογνωσίας, του «γνώθι σ΄ εαυτόν». Συνήθως πρόκειται για άτομα εσωστρεφή που προτιμούν να εργάζονται ατομικά. Είναι σχολαστικά και εμβαθύνουν στα πάντα. Μαθαίνουν καλύτερα όταν επικεντρώνονται σε ένα συγκεκριμένο θέμα μόνοι τους και είναι τελειομανείς.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του ανθρώπου είναι ο Σίγκμουντ Φρόιντ.
7) Χωρική νοημοσύνη (spatial intelligence):
Τα άτομα με χωρική νοημοσύνη μπορούν να παρατηρούν και να χειρίζονται τάσεις, ισορροπίες και συνθέσεις. Έχουν πολύ καλό προσανατολισμό στο χώρο και προσαρμόζονται άμεσα στις αλλαγές του περιβάλλοντος χώρου.
Οι «χωρικοί» λειτουργούν οπτικά και παραστατικά, με καλλιτεχνικές τάσεις και πολύ συχνά μπορούν να βλέπουν τα πράγματα από διαφορετική οπτική γωνιά.
Παραδείγματα ανθρώπων με αυξημένη αυτού του είδους την νοημοσύνη είναι ο Πικάσο, ο Ροντέν, ο Αϊζενστάιν κι ο Ταραντίνο.
8) Υπαρξιακή νοημοσύνη (existential Intelligence):
Αυτή την νοημοσύνη που πρόσθεσε αργότερα ο Dr. Howard Gardner, κατέχουν οι άνθρωποι που προβληματίζονται με τα θέματα ύπαρξης και ανυπαρξίας, καλού και κακού, σωστού και λάθους, με μια σταθερή τάση να διευρύνουν τα πλαίσια της ανθρώπινης σκέψης.
Χαρακτηριστικοί τύποι ατόμων με υψηλή υπαρξιακή νοημοσύνη είναι ο Σωκράτης και ο Κομφούκιος.
9) Φυσιοκρατική (Φυσιολατρική) νοημοσύνη (Naturalistic intelligence)
Είναι νεότερη νοημοσύνη και αυτή, η οποία προστέθηκε επίσης στη θεωρία, το 1993. Αλλά θεωρείται ως η πιο αρχαία, αφού συνδέεται με την ικανότητα των προϊστορικών προγόνων μας, να διαχωρίζουν τα βρώσιμα από τα δηλητηριώδη φυτά και να μαθαίνουν για τη φύση που τους περιβάλλει.
Οι «φυσιοκράτες» είναι πρακτικοί άνθρωποι που αρέσκονται στις συλλογές και στην άμεση επαφή με το φυσικό κόσμο.
Γίνονται πολύ καλοί μάγειρες και χημικοί, αφού «διαισθάνονται» και γνωρίζουν τη φύση κάθε υλικού.
Είναι φιλόζωοι μπορούν να καταλάβουν πιο γρήγορα τις αλλαγές στον καιρό ή στο φυσικό μας περιβάλλον.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της φυσιοκρατικής νοημοσύνης είναι ο Κάρολος Δαρβίνος .
Γενικότερα, όπως αναφέραμε και προ ολίγου, ο καθένας μας έχει ένα διαφορετικό χάρτη κατανομής ευφυΐας, που σημαίνει ότι μπορεί ένα άτομο να έχει υψηλή διαπροσωπική και λεκτική νοημοσύνη αλλά χαμηλή σωματική/κινητική και μαθηματική. Αυτό το στοιχείο δεν κάνει το άτομο «καλό» ή «κακό», «εξυπνότερο» ή πιο «επιτυχημένο», απλά διαφορετικό και μοναδικό. Δεν υπάρχει το «ΠΌΣΟ ευφυής είναι κάποιος, αλλά ΠΟΥ είναι ευφυής!».
ΣΥΝΟΨΙΣ
Για να συνοψίσουμε:
Για πολλά χρόνια λοιπόν, ήταν το IQ, η κλασική νοημοσύνη ενός ατόμου που μετρούσε κατά πόσο μπορούσε ένας άνθρωπος να ανταποκριθεί σε διανοητικές προκλήσεις. Μετά ήρθαν το 1983, από τον Dr. Howard Gardner, οι 7 + 2 διαφορετικές νοημοσύνες σύμφωνα με την «Θεωρία της πολλαπλής Νοημοσύνης». Κατόπιν το 1995,με τον Dr. Daniel Goleman, ένα νέο είδος νοημοσύνης παίρνει τη σκυτάλη το EQ (emotional intelligence), η συναισθηματική νοημοσύνη, που διεκδίκησε κι αυτή μερίδιο στη συζήτηση για το πόσο ικανός είναι κάποιος.
Τελευταίως προστέθηκε ακόμα ένας δείκτης νοημοσύνης, το DQ, το Digital Quotient Intelligence, δηλαδή η ικανότητα και η ευστροφία με την οποία εντασσόμαστε στο ψηφιακό κόσμο που διαμορφώνεται. Του πόσο σωστά χρησιμοποιούμε τα ψηφιακά μέσα; Πόσο υπεύθυνα; Πόσο γρήγορα προσαρμοζόμαστε στις εξελίξεις.
Για να κλείσουμε, πρέπει να κατανοήσουμε λοιπόν, ότι κάθε άτομο είναι μοναδικό, έχει μοναδικές ικανότητες ανάπτυξης, γνώσης, αντίληψης και εξέλιξης. Επομένως δεν μπορούμε να απαιτούμε από όλους να γίνουν το ίδιο, να έχουν την ίδια νοημοσύνη, να καλλιεργούν τις ίδιες ικανότητες και να ανταποκρίνονται με τον ίδιο τρόπο.
Μην θεωρήσουμε όμως ότι οι ευφυΐες μας (η ευφυΐα μας) είναι κάτι παγιωμένο. Αναπτύσσονται όσο μαθαίνουμε και «δουλεύουμε» με αυτές (αυτήν).
